Syntetyczny, graficzny obraz miasta staje się znakiem, po którym – jak niegdyś dzięki herbowi – rozpoznaje się w sekundzie to, z czym dogłębne zapoznanie się wymaga więcej czasu. Miasto, o ile jego walory są szeroko znane i łatwo rozpoznawalne, samo zaczyna odgrywać rolę „ikony” – symbolu, bezbłędnie kojarzącego się z ofertą kulturową i ekonomiczną, którą przybysz może w nim znaleźć i staje się jego współczesnym obrazem.

W artykule opisano zgłaszane i wybrane projekty czterech pierwszych edycji Wrocławskiego Budżetu Obywatelskiego (2013–2016 r.) pod kątem proponowanych przez ich autorów zmian w krajobrazie wrocławskich osiedli. W tym celu zaklasyfikowano projekty do jednej z trzech kategorii: (1) projekty wprowadzające do krajobrazu osiedli Wrocławia nowy obiekt albo funkcję lub udoskonalające bądź rozbudowujące obiekt już istniejący (projekty „nowe”), (2) projekty dotyczące wyłącznie remontu lub utrzymania infrastruktury miejskiej oraz (3) projekty „mieszane” zawierające elementy działań obu ww. typów. Wyniki analizy wskazują, że projekty „nowe” stanowią dominującą grupę zgłaszanych i wybieranych projektów, a ich średni odsetek stopniowo wzrastał w kolejnych edycjach WBO. Wyniki poddano dyskusji w kontekście roli, jaką w kształtowaniu krajobrazu osiedli pełnią zgłaszane przez rady osiedla karty zadań inwestycyjnych. Dyskusja prowadzi do wniosków, że formalne wydzielenie projektów utrzymaniowo-remontowych może przynieść WBO więcej szkód niż pożytku, a rozwiązaniem wydaje się być wspomaganie rad osiedla w ich działaniach, dzięki którym uczestnicy WBO będą mogli skupić się na projektach wnoszących w krajobraz osiedli nowe obiekty lub funkcje. Co istotne, możliwe jest, że podobnie jak w przypadku budżetu oryginalnego budżetu partycypacyjnego z Porto Alegre, projekty te nadal będą miały za cel zmiany dotyczące podstawowych elementów infrastruktury miejskiej, a nie kreowania wyraźnych obiektów silnie oddziałujących na krajobraz miasta. W podsumowaniu autor zauważa jednak, że jeśli za cel budżetu partycypacyjnego przyjmie się realizację „prawa do miasta” mieszkańców, to należy rozszerzać, a nie zawężać możliwości wpływu obywateli na krajobraz i pozostałe aspekty struktury i funkcjonowania osiedli Wrocławia.

W niniejszym artykule autorka porusza temat współczesnych przemian w wybranych małych miastach położonych w granicach Krakowskiego Obszaru Metropolitalnego oraz ich oddziaływania na przestrzeń miasteczek. Po 1989 roku małe miasta stanęły u progu intensywnych przemian funkcjonalnych, społecznych, a także przestrzennych wpływających na ich wizerunek. Przemiany te, z jednej strony, dały nowe możliwości rozwojowe i stworzyły liczne szanse, z drugiej natomiast – stały się przyczynkiem wielu zagrożeń mogących wpłynąć na miejski organizm wielopłaszczyznowo. Po ponad ćwierćwieczu można zaobserwować, jaki wpływ na strukturę przestrzenną, wizerunek miasta i jego tożsamość – jako elementy szczególnie wrażliwe na przekształcenia – miały te przemiany. W Krakowskim Obszarze Metropolitalnym wyróżnić można miasta, które po 1989 r. zaczęły być postrzegane jako „bardziej atrakcyjne” i z perspektywy 25 lat transformacji funkcjonalno-przestrzennych odnotowały liczne zmiany oraz te, które pozostały na uboczu. W przypadku miast intensywnie przekształcających się przyczyn upatrywać można zarówno w uwarunkowaniach (zachowane dziedzictwo kulturowe małych miast i ich otoczenia, położenie w obszarach cennych przyrodniczo, wartości krajobrazowe, dobra dostępność komunikacyjna względem Krakowa i inne), jak i w bezpośrednich działaniach mieszkańców i władz miasteczek (pozyskiwanie środków pomocowych, w tym unijnych, świadomość potencjału miasta, jego walorów i wartości oraz korzystanie z tego potencjału w sposób zgodny z zasadami rozwoju zrównoważonego, lub wręcz przeciwnie, w sposób prowadzący do unifikacji tożsamości miejsca). Współczesne przemiany wpływają na wizerunek stref centralnych miasteczek, odbiór ich obszarów zewnętrznych oraz kompozycję małego miasta jako całości. Celem niniejszej pracy jest wskazanie, które czynniki i w jaki sposób wpłynęły i nadal wpływają na przemiany wizerunku małych miast Krakowskiego Obszaru Metropolitalnego, oraz jaki jest przestrzenny efekt tych przemian. Zaproponowana metoda badawcza polegała na określeniu i zestawieniu walorów miejscowości o małomiasteczkowym charakterze (walory kulturowe materialne i niematerialne, walory przyrodnicze, walory krajobrazowe, zarówno w mieście, jak i jego otoczeniu) z funkcjami pełnionymi przez miasto i stopniem natężenia tych funkcji. Zakresem badań objęto 14 miejscowości. Otrzymane dane zestawiono ze stopniem zachowania małomiasteczkowego wizerunku w mieście. Na tej podstawie sformułowano wnioski pozwalające na określenie, które cechy szczególnie intensywnie wpływają na wizerunek małego miasta oraz w jaki jest wpływ współczesnych przemian na wizerunek miasteczka.

Ekspozycja krajobrazowa dróg wjazdowych do miasta to temat często poruszany w dyskusji dotyczącej problemów polskiej przestrzeni. W niniejszym artykule opisano próbę wytypowania na wybranym obszarze obiektów znajdujących się na styku dwóch wnętrz krajobrazowych, z których jednoreprezentowane jest przez cechy krajobrazu miejskiego. Miejsca takie mogłyby zostać uznane za krajobrazowe bramy do miasta. Poruszony problem cechuje złożony charakter, łączący w sobie zagadnienia architektury krajobrazu, gospodarki przestrzennej, psychologii percepcji i marketingu miejskiego. Do realizacji badania zastosowano metodę transektu miejskiego na podstawie przeprowadzonego spaceru badawczego. Najważniejszym wnioskiem wynikającym z części badawczej jest sugestia, że funkcję krajobrazowej bramy miejskiej mogą pełnić takie elementy infrastruktury jak mosty, wiadukty czy tunele. Z uwagi na ich położenie istotnym powinno być zapewnienie im należytego, reprezentatywnego charakteru. Artykuł skłania do refleksji na temat czytelności miasta oraz krajobrazu widzianego z drogi.
{/mooblock}

W artykule przybliżone zostały studia przypadków zrewitalizowanych pól irygacyjnych z obszaru Berlina i Brandenburgii, gdzie połączono funkcje ekologiczne i społeczne. Zagospodarowanie tych obiektów może stanowić asumpt do oceny potencjału nieprzekształconych pól irygacyjnych. Obszary podmokłe pełnią istotną rolę w kształtowaniu mikroklimatu, mogą też retencjonować duże ilości wody. W miastach chińskich odtwarza się zdegradowane tereny mokradeł oraz tworzy nową infrastrukturę, która będzie w stanie wchłonąć nadmiary deszczówki. Obecnie w Polsce podejmowane są pierwsze próby opracowania planów adaptacji miast powyżej 100 tysięcy mieszkańców do zmian klimatu. Obszary pochodzenia antropogenicznego, takie jak pola irygacyjne, mogą zostać wcielone w system łagodzący skutki powodzi i silnych opadów deszczu, prowadzących do lokalnych podtopień. Tymczasem w obowiązujących dokumentach planistycznych postuluje się częściową zabudowę pól irygacyjnych Wrocławia. Bieżące kierunki przekształcania tego typu obiektów poprzemysłowych wskazują na funkcje przyrodnicze, rekreacyjne i edukacyjne.

Artykuł przedstawia spojrzenie na nocny wizerunek Wrocławia z perspektywy jego wizualności oraz oceny zjawisk związanych z oświetlaniem przestrzeni miasta. Celem badań jest analiza tego wizerunku oraz ustalenie możliwych przyczyn stanu obecnego, mając na uwadze uwarunkowania historyczne, jak i trendy globalne. Artykuł wskazuje także na współczesne zagrożenia odnoszące się do oświetlania przestrzeni publicznej. Obecnie obraz miasta nocą zdominowany jest przez oświetlenie uliczne, podporządkowane głównie ruchowi drogowemu. Determinuje go także podejście techniczne, przyznające pierwszeństwo efektywności energetycznej. Z drugiej strony rośnie popularność iluminacji architektonicznych oraz oświetlenia komercyjnego. Wrocław od kilkunastu lat realizuje strategię oświetleniową, skupiając iluminacje wokół nabrzeży Odry. Świadome kształtowanie nocnego wizerunku przyczynia się jednak do marginalizacji roli oświetlenia ulicznego, które w największym stopniu oddziałuje na mieszkańców i użytkowników przestrzeni publicznej. Obiektywne spojrzenie na strukturę funkcjonalno-przestrzenną oświetlenia, poprzez dane satelitarne, dostarcza pełniejszych informacji w tym zakresie. Najjaśniejsze na tle całego miasta są obszary infrastruktury drogowej i technicznej oraz nagromadzonych iluminacji architektonicznych, a także strefy handlowe i przemysłowe. Przyczynia się to do tak zwanej ucieczki światła, potęgując zanieczyszczenie światłem. Niekorzystne zjawisko łuny miejskiej dotyczy szczególnie mieszkańców osiedli śródmiejskich oraz sprzyja występowaniu konfliktów przestrzennych. Wypracowanie całościowej strategii oświetleniowej, przy równoczesnym uregulowaniu sytuacji prawnej sztucznego oświetlenia, jest niezbędne do zachowania spójności i jakości nocnego obrazu Wrocławia.