 |
Nr 3/2014, vol. 44 Zieleń osiedlowa i publiczna The Settling and Public Greenery STRESZCZENIA str. 120 POBIERZ CAŁY NUMER (9,62 MB) |
PROBLEMY Możliwości adaptacji francuskich rozwiązań prawnych i planistycznych w zakresie ochrony krajobrazu do warunków polskich Adapting French Legislation and Planning Solutions for Landscape Protection: the Case of Poland Katarzyna Tokarczyk-Dorociak Julia Jankowska STRESZCZENIESkuteczna ochrona krajobrazu zależy od przyjętych instrumentów prawnych oraz ich akceptacji społecznej. Polski system prawnej ochrony krajobrazu oparty jest głównie na ochronie obszarów cennych przyrodniczo oraz instrumentach wynikających z planowania przestrzennego. W artykule przedstawiono możliwości ochrony krajobrazu wypływające z polskiego prawa oraz opisano system ochrony krajobrazu funkcjonujący we Francji. We Francji ochrona krajobrazu wynika z przepisów prawa obowiązującego na poszczególnych szczeblach administracji. Uprawnienia oraz szczegółowość opracowań zależą od poziomu administracyjnego. Skuteczna ochrona krajobrazu we Francji jest między innymi realizowana poprzez identyfikację krajobrazów w formie obowiązkowego atlasu krajobrazów, jak również opracowania załącznika krajobrazowego, stanowiącego element wniosku o pozwolenie na budowę. Dużą rolę odgrywają certyfikacja wartościowych krajobrazów w zakresie przyznawanych etykiet, edukacja krajobrazowa i upowszechnianie wiedzy na temat ochrony krajobrazów. Pomimo długiej tradycji ochrony przyrody i krajobrazu naturalnego, ratyfikacji Europejskiej Konwencji Krajobrazowej oraz licznych prokrajobrazowych zapisów w prawie, w Polsce nadal obserwuje się postępującą degradację krajobrazu. Dokumenty planistyczne szczebla lokalnego wciąż nie zapobiegają chaotycznemu rozwojowi zabudowy, a instrumenty ochrony obszarowej umożliwiają ochronę krajobrazu tylko na niewielkiej powierzchni kraju. W obecnej sytuacji inspirującymi mogą się okazać obserwacje rozwiązań planistycznych pochodzących z krajów europejskich, które lepiej radzą sobie z wykonywaniem zaleceń prawnych dotyczących omawianej kwestii. Przykład francuski doskonale obrazuje zastosowanie w praktyce zapisów teoretycznych, które de facto nie różnią się znacznie od zapisów prawa polskiego. Analiza przepisów prawnych, a przede wszystkim sposobów ich wdrażania we Francji, jest inspirująca dla Polski, szczególnie w kontekście wdrażania Europejskiej Konwencji Krajobrazowej oraz dążenia do osiągnięcia jak najlepszego zarządzania i ochrony krajobrazu. PREZENTACJE Krajobraz „klubowy” jako wyraz substytutywnych przestrzeni publicznych suburbiów Club Landscape as a Manifestation of Substitutive Public Spaces in Suburbs Agnieszka Kępkowicz Dorota Mantey Halina Lipińska Wiesław Wańkowicz STRESZCZENIEKrajobraz większości terenów suburbialnych położonych wokół polskich miast jest często krajobrazem dysharmonijnym. Jego formy wynikają ze specyfiki rozwoju suburbiów w warunkach polskich. Jako ekwiwalent przestrzeni publicznych tworzone są na tych terenach prywatne przestrzenie semipubliczne o funkcji rekreacyjnej. Ich użytkownicy mają możliwość spędzania wolnego czasu, dołączając do wspólnot ogródkowo-sąsiedzkich czy sportowych (kluby tenisowe, jeździeckie, golfowe itp.). Na krajobraz suburbiów składają się więc w równej mierze krajobraz „ogólny” jak i krajobraz „klubowy”. Artykuł jest pytaniem o cechy charakterystyczne badanego zjawiska, jego przyczyny, pozytywy i negatywy oraz prognozy na przyszłość. Przestrzenie klubowe, wraz z krajobrazem, który tworzą, zaczynają wpływać na postrzeganie krajobrazu suburbiów, a także jakość i styl życia ich mieszkańców. Tego typu formy przestrzenne niosą ze sobą wiele problemów, ale generują także wiele pozytywnych procesów, np. integrację mieszkańców o podobnych zainteresowaniach, wprowadzenie do krajobrazu suburbiów obiektów o pewnych walorach estetycznych oraz tak potrzebną przestrzeń spotkań. Autorzy są zdania, że problematyka związana z przestrzeniami semipublicznymi, szczególnie w kontekście suburbiów, powinna być kontynuowana i rozwijana. TWORZYWO Powierzchnie trawiaste i trawy ozdobne w zieleni miejskiej Rzeszowa Grass Lawns and Ornamental Grasses in the Urban Greenery of the City of Rzeszów Ewa Stompor-Chrzan Marta Pisarek Marta Gargała Aleksandra Wąsowicz-Duch STRESZCZENIEWspółcześnie w architekturze przestrzeni miejskiej ważne miejsce zajmuje roślinność trawiasta. W latach 2009–2013 w Rzeszowie zostały przeprowadzone badania mające na celu przedstawienie powierzchni trawiastych i nasadzeń z traw ozdobnych urządzanych i pielęgnowanych przez Zarząd Zieleni Miejskiej z uwzględnieniem ich lokalizacji oraz walorów dekoracyjnych. W ogólnej powierzchni terenów zieleni Rzeszowa powierzchnie trawiaste stanowią około 40%, w tym największą zajmują w pasach drogowych. W składzie botanicznym dominują życica trwała (Lolium perenne), kostrzewa czerwona (Festuca rubra) i wiechlina łąkowa (Poa pratensis). Wśród roślinności dekoracyjnej występującej w pasach drogowych, zieleńcach oraz parkach i białym ogrodzie zinwentaryzowano 11 gatunków traw ozdobnych, w tym do najpopularniejszych zaliczono kostrzewę siną, wydmuchrzycę piaskową oraz miskant chiński. Trawy ozdobne w założeniach zieleni stanowią najczęściej efektowne wypełnienie między drzewami i krzewami (kostrzewa sina (Fesatuca cinerea), hakonechloa wysmukła (Hakonechloa macra), turzyce (Carex sp.) lub z uwagi na swoją wysokość były roślinami dominującymi (wydmuchrzyca piaskowa (Leymus arenarius), manna mielec (Glyceria maxima), miskant chiński (Miscanthus sinensis). Rośliny te charakteryzowały się dekoracyjnymi liśćmi i kwiatostanami oraz przybierały koliste i półkoliste kształty. Niejednokrotnie uzupełnieniem kompozycji są elementy ozdobne, np. rzeźby, żwir, kamienie. Metody ochrony zieleni przyulicznej przed szkodliwym działaniem soli drogowej Restoration of the Timophey Nikolaevich Granovsky Estate – Pogorelets in the Orel Region of the Russian Federation Jolanta Dąbrowska Marta Weber-Siwirska Krzysztof Lejcuś Daniel Garlikowski STRESZCZENIEW artykule przedstawiono szkodliwy wpływ soli drogowej (chlorku sodu) na rośliny i środowisko glebowe Scharakteryzowano działanie aerozolu solnego na nadziemne części roślin, jak i soli docierającej do roślin wraz z wodą pobieraną przez korzenie. Przeanalizowane przez autorów wyniki badań jednoznacznie wskazują, że sól drogowa używana w naszym kraju od lat siedemdziesiątych XX w. znacznie wpłynęła na stan gleb. Opisano sposoby zabezpieczania zieleni przyulicznej przed nadmiernym zasoleniem, jako przykład wybrano rozwiązania stosowane w Poznaniu w postaci płotków z mat słomiano-foliowych i foliowych oraz kapturów ochronnych na korony drzew. Wskazano zalety i wady, jakie zauważono podczas kilku sezonów użytkowania osłon. Głównymi wadami osłon w postaci płotków okazało się przewracanie ich przez masy śniegu wydostające się spod kół pojazdów oraz podczas pracy pługów. Zdarzają się także sytuacje, w których mieszkańcy pobliskich terenów wykorzystywali wygrodzone płotkami przestrzenie do magazynowania w nich śniegu i błota z odśnieżanych chodników. W literaturze znajduje się niewiele przykładów badań prowadzonych nad skutecznością osłon przeciwko soli drogowej. Autorzy artykułu przeanalizowali wyniki doświadczeń duńskich z zastosowaniem 3 typów mat słomianych, na pasach rozdzielających jezdnie. Podkreślono, że szkody związane z działaniem soli drogowej są ściśle związane z odległością od jezdni. Przedstawiono listę ważniejszych dla terenów zieleni miejskiej gatunków roślin, odznaczających się wysoką tolerancją oraz wrażliwych na zasolenie. STANDARDY Budżet obywatelski w gospodarowaniu przestrzeniami publicznymi Participatory Budgeting in the Management of Public Space Jakub Chruściński Iwona Palińska Jan Kazak STRESZCZENIEWzrostowi znaczenia partycypacji publicznej towarzyszy powstawanie nowych instrumentów gospodarowania przestrzenią. Jednym z nich jest budżet obywatelski, gdzie mieszkańcy mają możliwość zgłaszania oddolnych propozycji działań na rzecz dobra wspólnego społeczności miasta. Wdrożenie takiego narzędzia daje nowe możliwości na polu badawczym, dostarczając bezpośrednie dane dotyczące potrzeb mieszkańców w zakresie użytkowanej przez nich przestrzeni. Integracja nowych danych z istniejącymi metodami badawczymi daje możliwości analiz potrzeb mieszkańców w zakresie przestrzeni publicznych. W pracy przeprowadzono analizę danych dotyczących Wrocławskiego Budżetu Obywatelskiego z roku 2013. Wykonano badania terenowe zgodnie z metodą Gehla [2009] waloryzujące przestrzenie publiczne pod kątem ich wielofunkcyjności oraz dokonano mapowania zwycięskich projektów w celu identyfikacji koncentracji obszarów objętych wsparciem. Badania dowiodły przydatności nowego źródła danych oraz umożliwiły przeprowadzenie analiz przydatnych w projektowaniu nowych rozwiązań przestrzeni publicznych. Analiza wyników głosowania nad budżetem obywatelskim Wrocławia w 2013 roku Analysis of the Voting Results from the Wrocław Participatory Budgeting in 2013 Maciej Piotrowski Halina Dzieżyc Kamila Adamczyk-Mucha Ewa Walter Monika Ziemiańska STRESZCZENIEW 2013 roku budżet obywatelski stał się nowym instrumentem kształtowania przestrzeni Wrocławia. Ilość zgłoszonych projektów (242) oraz liczba głosujących (52 000) pokazały duże zainteresowanie mieszkańców tym programem. Najczęściej proponowane przez projektodawców były inwestycje dotyczące ogólnodostępnych miejsc rekreacyjno-sportowych (34% wszystkich). Zyskały one w głosowaniu duże poparcie (mediana głosów oddanych na projekt 884). Proponowane w programie inwestycje dotyczące rewitalizacji podwórek (stanowiące 13%) nie zdobyły ilości głosów wystarczającej do ich realizacji tworzone są na tych terenach prywatne przestrzenie semipubliczne o funkcji rekreacyjnej. Ich użytkownicy mają możliwość spędzania wolnego czasu, dołączając do wspólnot ogródkowo-sąsiedzkich czy sportowych (kluby tenisowe, jeździeckie, golfowe itp.). Na krajobraz suburbiów składają się więc w równej mierze krajobraz „ogólny” jak i krajobraz „klubowy”. Artykuł jest pytaniem o cechy charakterystyczne badanego zjawiska, jego przyczyny, pozytywy i negatywy oraz prognozy na przyszłość. Przestrzenie klubowe, wraz z krajobrazem, który tworzą, zaczynają wpływać na postrzeganie krajobrazu suburbiów, a także jakość i styl życia ich mieszkańców. Tego typu formy przestrzenne niosą ze sobą wiele problemów, ale generują także wiele pozytywnych procesów, np. integrację mieszkańców o podobnych zainteresowaniach, wprowadzenie do krajobrazu suburbiów obiektów o pewnych walorach estetycznych oraz tak potrzebną przestrzeń spotkań. Autorzy są zdania, że problematyka związana z przestrzeniami semipublicznymi, szczególnie w kontekście suburbiów, powinna być kontynuowana i rozwijana. FORUM Analiza obiektów małej architektury sakralnej w wybranych miejscowościach woj. Podkarpackiego Analysis of Wayside Shrines in Selected Areas of the Podkarpacki Region Lech Lichołai Marta Gargała Marta Pisarek STRESZCZENIEW miejscowościach położonych w centralnej części woj. podkarpackiego (Wiercany, Wola Zgłobieńska, Boguchwała, Głogów Młp., Husów) zinwentaryzowano łącznie 117 obiektów małej architektury sakralnej, w tym 89 kapliczek i 28 krzyży. Zebrane informacje posłużyły do określenia aktualnego stanu zachowania obiektów małej architektury sakralnej na badanym terenie. Zinwentaryzowane kapliczki to najczęściej formy figuralne oraz kapliczki słupowe (kolumnowe). Najwięcej kapliczek poświęconych jest Matce Bożej. Wśród krzyży dominowały drewniane, wysokie, proste w konstrukcji, malowane na brązowy kolor. Drobne elementy architektury sakralnej najczęściej umiejscawiane były na poboczu dróg publicznych lub w obrębie prywatnych posesji. Bardzo często przyzdabiano je sztucznymi kwiatami lub obsadzano trwałą roślinnością bądź otaczano metalowym albo drewnianym ogrodzeniem. Na obszarze badań 54% kapliczek i krzyży posadowiono po II wojnie światowej, w tym zdecydowana większość znajdowała się w Wiercanach i Woli Zgłobieńskiej. Niemniej obiekty te mają niepodważalną wartość historyczną oraz stanowią istotny element krajobrazu kulturowego. Potwierdzeniem ich wyjątkowości było wytyczenie w Woli Zgłobieńskiej, Boguchwale i Husowie turystycznych tras rowerowych. Tereny zieleni na osiedlach mieszkaniowych jako elementy krajobrazu miejskiego na przykładzie osiedla Jaroty w Olsztynie Neighborhood Green Areas as Part of the Urban Landscape – the Jaroty Subdivision in Olsztyn Iwona Połucha Michalina Górska STRESZCZENIEW artykule zaprezentowano zagadnienia dotyczące zagospodarowania przestrzeni osiedli mieszkaniowych oraz przykładową koncepcję projektową z uwzględnieniem zieleni osiedlowej. Obszar opracowania jest usytuowany na Jarotach, jednym z głównych osiedli „sypialnianych” w obrębie miasta Olsztyn. Intensywny rozwój osiedla w latach 70. XX wieku spowodował wykorzystanie większości jego terenu, również fragmentów zieleni osiedlowej, pod zabudowę mieszkaniową. Istnieje potrzeba zwiększenia w obrębie osiedla areału terenów zieleni o funkcjach rekreacyjnych i wypoczynkowych oraz włączenia ich w strukturę krajobrazu miejskiego. Być jak Las Vegas – czyli o percepcji polskiej wsi The Vegas-Style Commercialization and Perception of the Polish CountrysideEwa Podhajska Marcin Sobota Magdalena Zienowicz STRESZCZENIEJedną z zasadniczych przyczyn zmiany wizerunku wsi polskiej w ciągu ostatniej dekady jest aktywność branż reklamowych. Wykorzystanie medialnego potencjału krajobrazu doprowadza do całkowitego przewartościowania jego jakości wizualnych. Pozbawione jakiegokolwiek planu i niepoprzedzone analizami sytuowanie wielkogabarytowych nośników reklamowych w obszarach wiejskich doprowadza do dewastacji ugruntowanych pierwotnym zamysłem i tradycją sylwet oraz panoram miejscowości. Działania te generują szereg problemów, z których jednym z zasadniczych jest zawłaszczenie przestrzeni miejscowości na potrzeby komunikatu reklamowego. W procesie tym potrzeby oraz możliwości percepcyjne mieszkańców wsi są ignorowane, a krajobraz miejscowości sprowadzany jest do roli konsumenckiej ulotki reklamowej, adresowanej do przejeżdżających. Doprowadza to do swoistego aktu wywłaszczenia tradycyjnych mieszkańców wsi na rzecz zmotoryzowanych użytkowników dróg. Celem artykułu jest analiza zjawiska oraz określenie zagrożeń generowanych przez wprowadzane na szeroką skalę nośników reklamowych. |
| Copyright 2020 - arch.krajobrazu | Adres redakcji: Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu |
Realizacja: Agency 3motion |