pol    eng

ARCHIWUM

1/2014 - Rekreacja w zieleni / Leisure Time Spent in Green Areas

okładka 1-2014   Nr 1/2014, vol. 42

Rekreacja w zieleni
Harmony in the landscape



STRESZCZENIA str. 114
POBIERZ CAŁY NUMER (7,54 MB)





PROBLEMY
Prywatność w przestrzeni publicznej
Privacy in Public Places

Aleksandra Lis
Karolina Anwajler

{mooblock=STRESZCZENIE}
Przestrzeń publiczna w mieście jest miejscem kontaktów społecznych. Czy w takiej przestrzeni może i powinna istnieć prywatność? Autorki szukają, w naukowej refleksji, form prywatności w przestrzeniach publicznych i dokonują oceny tych form. W rezultacie studiów literatury i badań terenowych określają przestrzenne predyktory prywatności w różnych sytuacjach. Przedstawiają analizy wybranych cech przestrzeni sprzyjających poczuciu prywatności, określając negatywny i pozytywny wymiar ich oddziaływania.
{/mooblock}


Seminaria parkowe – działania na rzecz ratowania Europejskiego Dziedzictwa Kulturowego
Park Seminars – Efforts to Preserve Europe’s Cultural Heritage
Marek Liszewski
Franciszek Gospodarczyk

{mooblock=STRESZCZENIE}
Idea seminariów parkowych ma początek w dawnym NRD. Podczas seminarium parkowego w Wiesenburgu w 1976 r., obok wykładów i spacerów, po raz pierwszy połączono specjalistyczne wykłady z pracą praktyczną na rzecz pielęgnacji parku. Po zjednoczeniu Niemiec idea saksońskich seminariów parkowych była kontynuowana w innych regionach tego kraju. Po wstąpieniu Polski do Unii Europejskiej seminaria zaczęto organizować także w naszym kraju (Park Mużakowski, Morawa, Brody, Kliczków, Iłowa Żagańska). W niektórych miejscowościach, takich jak Brody, Kromlau, Morawa, seminaria parkowe stają się tradycją. W Brodach, w woj. lubuskim, w dawnej posiadłości hrabiego Henryka von Brühla (1700–1763) pod koniec października odbyło się już IV Międzynarodowe Seminarium Parkowe. Celem pracy jest rozpropagowanie idei seminariów parkowych w Polsce, szczególnie na Dolnym Śląsku.

{/mooblock}


PREZENTACJE

Michael Van Valkenburgh i jego parki rekreacyjne XXI wieku
Michael VanValkenburgh and His Recreational Parks for the 21st Century
Małgorzata Zofia Wilczkiewicz
Maja Wilczkiewicz-Janas

{mooblock=STRESZCZENIE}
Postulaty rozwoju zrównoważonego zdominowały architekturę krajobrazu XXI wieku. Nowo powstające parki rekreacyjne są obiektami architektonicznymi zbudowanymi według nowych reguł. Odpowiednio dobrane rośliny nie wymagają nawożenia ani pielęgnacji, woda deszczowa jest gromadzona w zbiornikach i rozsączana podczas suszy, a prąd zasilający oświetlenie parkowe pochodzi z baterii słonecznych. Działalność architekta krajobrazu Michaela Van Valkenburgha jest odpowiedzią na postulaty rozwoju zrównoważonego. Zbudowane przez niego w XXI wieku parki są obiektami architektonicznymi, które w całości powstały na deskach (czy też w komputerach) projektantów. Nowoczesne technologie w połączeniu z dobrze dobranym materiałem roślinnym stają się dzięki wizji twórczej projektanta nową wartością zaistniałą w krajobrazie. Amerykanin, Michael Van Valkenburgh, jest autorem trzech parków zbudowanych w ostatnim dziesięcioleciu w nowojorskiej metropolii. Autorka artykułu omawia początki kariery Michaela Van Valkenburgha, a także jego ostatnio zrealizowane projekty. Przytacza przykłady placów miejskich zbudowanych na niewielkich obszarach, które są równie interesujące artystycznie jak komponowane parki rekreacyjne powstające na rozległych terenach. Jednym z nich jest znajdujący się obecnie w fazie realizacji Brooklyn Bridge Park.
{/mooblock}


Aspekty kompozycji parku w Smolicach i jego powiązań widokowych ze współczesnym krajobrazem
The Spatial Composition of the Historic Estate in Smolice and Scenic Views in the Modern Landscape
Miłosz T. Walerzak
Michał Krzyżaniak 
Piotr Urbański
Dariusz Świerk

{mooblock=STRESZCZENIE}
Założenie pałacowo-ogrodowe w Smolicach to jeden z piękniejszych obiektów w krajobrazie kulturowym południowej Wielkopolski. Stosunkowo młoda historycznie rezydencja pałacowa powstała na przełomie XIX i XX wieku, w miejscu wcześniejszego drewnianego dworu, wpisując się we wcześniej skomponowany układ przestrzenny. Celem opracowania jest wykazanie powiązań widokowych między kompozycją parku w Smolicach a współczesnym krajobrazem wiejskim oraz historycznymi i współczesnymi obiektami istniejącymi w tym krajobrazie. W badaniach prześledzono historię założenia pałacowo-parkowego w Smolicach. Na podstawie szczegółowej inwentaryzacji obiektu badań, w tym dendrologicznej, sporządzono analizę dendrochronologiczną zawierającą strukturę gatunkowąi wiekową drzewostanu. Według niej wykonano analizę kompozycji przestrzennej i powiązań widokowych badanego obiektu z krajobrazem oraz ważniejszymi obiektami historycznymi istniejącymi w tym krajobrazie. Wynikiem badań jest potwierdzenie istnienia i czytelności dawnych powiązań widokowych. Wykorzystano do tego ideogram rekonstrukcji i wirtualny model założenia pałacowo-parkowego.
{/mooblock}


Nowe funkcje parków miejskich – propozycje zmian aranżacji wybranych obiektów. Funkcja sportowo-rekreacyjna parku miejskiego w Malborku

New Uses of Urban Parks – Recommended New Designs of Selected Parks. Sport and Recreational Usage of a Municipal Park in Malbork
Iwona Połucha
Agnieszka Kotowska

{mooblock=STRESZCZENIE}
Artykuł przedstawia propozycje poszerzenia funkcji parku miejskiego w celu zapewnienia użytkownikom możliwości podejmowania różnych form aktywności i atrakcyjnego spędzania czasu wolnego. Park miejski w Malborku wzbogacono przede wszystkim o funkcje: sportową, wypoczynkową i reprezentacyjną. Niepowtarzalnie zagospodarowana przestrzeń, urządzenia do zabaw i służące poprawie kondycji fizycznej w otoczeniu zieleni komponowanej przyciągałyby mieszkańców, a także turystów. Park może być dopełnieniem obiektu historycznego w mieście, ponieważ zaproponowane układy kompozycyjny i komunikacyjny nawiązują do planu Zamku Krzyżackiego w Malborku.
{/mooblock}


Rekonstrukcja posiadłości Timofieja Nikołajewicza Granowskiego – Pogorelets, rejon Orel, Federacja Rosyjska
Restoration of the Timophey Nikolaevich Granovsky Estate – Pogorelets in the Orel Region of the Russian Federation
Elena Zolotareva
Natalia Nikishonkova


TWORZYWO
Chwasty segetalne we współczesnym krajobrazie otwartym gminy Markowa
Segetal Weeds in Contemporary Open Landscapes in the Municipality of Markowa
Marta Gargała
Czesława Trąba

{mooblock=STRESZCZENIE}
Celem pracy była charakterystyka zbiorowisk segetalnych pod względem składu gatunkowego i walorów krajobrazowych. Gmina Markowa wyróżnia się wysokim poziomem produkcji rolnej i intensywną chemiczną ochroną pól przed chwastami. Krajobraz otwarty jest monotonny, pozbawiony barwnych akcentów. Gatunki chwastów o okazałych, kolorowych kwiatach i kwiatostanach, które decydują o walorach estetycznych pól, m.in. Papaver rhoeas, Centaurea cyanu, rosną tu nielicznie. Aktualne zbiorowiska to zubożałe postaci klasycznych zespołów: Vicietum tetraspermae w zbożach, a Echlnochloo-Setarietum w kukurydzy i okopowych. Na polach uprawnych gminy Markowa dominuje w zbożach ozimych Apera spica-venti, w jarych Avena fatua, a w okopowych i kukurydzy Echinochloa crus-galli, Chenopodium album, a więc głównie trawy o małych walorach estetycznych. We florze analizowanych zbiorowisk udział gatunków z klasy Stellarietea nie przekraczał na ogół 50%. Pozostałe stanowiły gatunki wywodzące się z siedlisk łąkowych, ruderalnych i innych.
{/mooblock}


STANDARDY
Zmiany wiejskiego stylu ogrodów na Lubelszczyźnie
Changes in the Style of Country Gardens in the Lublin Region
Halina Lipińska
Agnieszka Kępkowicz 
Wiesław Wańkowicz
{mooblock=STRESZCZENIE}


Przeprowadzone w wybranych wsiach na Lubelszczyźnie badania dotyczące stanu zachowania współczesnych ogrodów przydomowych (łącznie 77) wykazały, iż różnią się one od tradycyjnych wiejskich ogrodów głównie sposobem zagospodarowania przestrzeni, różnorodnością gatunkową, natomiast w mniejszym stopniu doborem gatunków roślin ozdobnych. Zmianie uległa natomiast funkcja ogrodu z dekoracyjnej na rekreacyjną, także przedogródki zatraciły swą funkcję publiczną, zmieniając się w miejsca zamknięte. Około 25% badanych ogrodów (najwięcej w powiecie hrubieszowskim – 50%) przypomina w całości tradycyjne ogrody wiejskie, pozostałe znacznie od nich się różnią. Niemniej w każdym z nich odnaleziono elementy (niekiedy tylko pojedyncze) wskazujące na wiejski styl ogrodu.
{/mooblock}
FORUM

Wybrane aspekty planistyczne lokalizacji elektrowni wiatrowych w województwie warmińsko-mazurskim
Selected Planning Aspects of the Placement of Wind Farms in the Province of Warmia and Mazury
Wiesława Gadomska
Mariusz Antolak

{mooblock=STRESZCZENIE}
Na terenie województwa warmińsko-mazurskiego, mimo wielu barier planistycznych i społecznych, występuje oraz jest planowana duża liczba elektrowni wiatrowych. Celem pracy jest rozpoznanie aspektów planistycznych i dynamiki inwestycyjnej lokalizacji elektrowni wiatrowych na przykładzie województwa warmińsko-mazurskiego. Zakres merytoryczny pracy objął szereg analiz zgromadzonego materiału źródłowego dotyczących aspektów lokalizacyjnych, społecznych i prawnych. Zgodnie z informacjami uzyskanymi ze starostw powiatowych na terenie województwa warmińsko-mazurskiego występują 242 elektrownie wiatrowe o łącznej mocy 460 MW. Farmy wiatrowe, które powstają na Warmii i Mazurach, budzą skrajne emocje nie tylko wśród mieszkańców, ale również organizacji chroniących dziedzictwo przyrodnicze i kulturowe regionu.
{/mooblock}






3/2014 - Zieleń osiedlowa i publiczna / The Settling and Public Greenery

AK 3-14 4   Nr 3/2014, vol. 44

Zieleń osiedlowa i publiczna
The Settling and Public Greenery



STRESZCZENIA str. 120
POBIERZ CAŁY NUMER (9,62 MB)





PROBLEMY
Możliwości adaptacji francuskich rozwiązań prawnych i planistycznych w zakresie ochrony krajobrazu do warunków polskich
Adapting French Legislation and Planning Solutions for Landscape Protection: the Case of Poland
Katarzyna Tokarczyk-Dorociak
Julia Jankowska
{mooblock=STRESZCZENIE}
Skuteczna ochrona krajobrazu zależy od przyjętych instrumentów prawnych oraz ich akceptacji społecznej. Polski system prawnej ochrony krajobrazu oparty jest głównie na ochronie obszarów cennych przyrodniczo oraz instrumentach wynikających z planowania przestrzennego. W artykule przedstawiono możliwości ochrony krajobrazu wypływające z polskiego prawa oraz opisano system ochrony krajobrazu funkcjonujący we Francji. We Francji ochrona krajobrazu wynika z przepisów prawa obowiązującego na poszczególnych szczeblach administracji. Uprawnienia oraz szczegółowość opracowań zależą od poziomu administracyjnego. Skuteczna ochrona krajobrazu we Francji jest między innymi realizowana poprzez identyfikację krajobrazów w formie obowiązkowego atlasu krajobrazów, jak również opracowania załącznika krajobrazowego, stanowiącego element wniosku o pozwolenie na budowę. Dużą rolę odgrywają certyfikacja wartościowych krajobrazów w zakresie przyznawanych etykiet, edukacja krajobrazowa i upowszechnianie wiedzy na temat ochrony krajobrazów. Pomimo długiej tradycji ochrony przyrody i krajobrazu naturalnego, ratyfikacji Europejskiej Konwencji Krajobrazowej oraz licznych prokrajobrazowych zapisów w prawie, w Polsce nadal obserwuje się postępującą degradację krajobrazu. Dokumenty planistyczne szczebla lokalnego wciąż nie zapobiegają chaotycznemu rozwojowi zabudowy, a instrumenty ochrony obszarowej umożliwiają ochronę krajobrazu tylko na niewielkiej powierzchni kraju. W obecnej sytuacji inspirującymi mogą się okazać obserwacje rozwiązań planistycznych pochodzących z krajów europejskich, które lepiej radzą sobie z wykonywaniem zaleceń prawnych dotyczących omawianej kwestii. Przykład francuski doskonale obrazuje zastosowanie w praktyce zapisów teoretycznych, które de facto nie różnią się znacznie od zapisów prawa polskiego. Analiza przepisów prawnych, a przede wszystkim sposobów ich wdrażania we Francji, jest inspirująca dla Polski, szczególnie w kontekście wdrażania Europejskiej Konwencji Krajobrazowej oraz dążenia do osiągnięcia jak najlepszego zarządzania i ochrony krajobrazu.
{/mooblock}

PREZENTACJE
Krajobraz „klubowy” jako wyraz substytutywnych przestrzeni publicznych suburbiów
Club Landscape as a Manifestation of Substitutive Public Spaces in Suburbs
Agnieszka Kępkowicz
Dorota Mantey
Halina Lipińska
Wiesław Wańkowicz
{mooblock=STRESZCZENIE}
Krajobraz większości terenów suburbialnych położonych wokół polskich miast jest często krajobrazem dysharmonijnym. Jego formy wynikają ze specyfiki rozwoju suburbiów w warunkach polskich. Jako ekwiwalent przestrzeni publicznych tworzone są na tych terenach prywatne przestrzenie semipubliczne o funkcji rekreacyjnej. Ich użytkownicy mają możliwość spędzania wolnego czasu, dołączając do wspólnot ogródkowo-sąsiedzkich czy sportowych (kluby tenisowe, jeździeckie, golfowe itp.). Na krajobraz suburbiów składają się więc w równej mierze krajobraz „ogólny” jak i krajobraz „klubowy”. Artykuł jest pytaniem o cechy charakterystyczne badanego zjawiska, jego przyczyny, pozytywy i negatywy oraz prognozy na przyszłość. Przestrzenie klubowe, wraz z krajobrazem, który tworzą, zaczynają wpływać na postrzeganie krajobrazu suburbiów, a także jakość i styl życia ich mieszkańców. Tego typu formy przestrzenne niosą ze sobą wiele problemów, ale generują także wiele pozytywnych procesów, np. integrację mieszkańców o podobnych zainteresowaniach, wprowadzenie do krajobrazu suburbiów obiektów o pewnych walorach estetycznych oraz tak potrzebną przestrzeń spotkań. Autorzy są zdania, że problematyka związana z przestrzeniami semipublicznymi, szczególnie w kontekście suburbiów, powinna być kontynuowana i rozwijana.

{/mooblock}

TWORZYWO
Powierzchnie trawiaste i trawy ozdobne w zieleni miejskiej Rzeszowa
Grass Lawns and Ornamental Grasses in the Urban Greenery of the City of Rzeszów
Ewa Stompor-Chrzan
Marta Pisarek
Marta Gargała
Aleksandra Wąsowicz-Duch
{mooblock=STRESZCZENIE}
Współcześnie w architekturze przestrzeni miejskiej ważne miejsce zajmuje roślinność trawiasta. W latach 2009–2013 w Rzeszowie zostały przeprowadzone badania mające na celu przedstawienie powierzchni trawiastych i nasadzeń z traw ozdobnych urządzanych i pielęgnowanych przez Zarząd Zieleni Miejskiej z uwzględnieniem ich lokalizacji oraz walorów dekoracyjnych. W ogólnej powierzchni terenów zieleni Rzeszowa powierzchnie trawiaste stanowią około 40%, w tym największą zajmują w pasach drogowych. W składzie botanicznym dominują życica trwała (Lolium perenne), kostrzewa czerwona (Festuca rubra) i wiechlina łąkowa (Poa pratensis). Wśród roślinności dekoracyjnej występującej w pasach drogowych, zieleńcach oraz parkach i białym ogrodzie zinwentaryzowano 11 gatunków traw ozdobnych, w tym do najpopularniejszych zaliczono kostrzewę siną, wydmuchrzycę piaskową oraz miskant chiński. Trawy ozdobne w założeniach zieleni stanowią najczęściej efektowne wypełnienie między drzewami i krzewami (kostrzewa sina (Fesatuca cinerea), hakonechloa wysmukła (Hakonechloa macra), turzyce (Carex sp.) lub z uwagi na swoją wysokość były roślinami dominującymi (wydmuchrzyca piaskowa (Leymus arenarius), manna mielec (Glyceria maxima), miskant chiński (Miscanthus sinensis). Rośliny te charakteryzowały się dekoracyjnymi liśćmi i kwiatostanami oraz przybierały koliste i półkoliste kształty. Niejednokrotnie uzupełnieniem kompozycji są elementy ozdobne, np. rzeźby, żwir, kamienie.
{/mooblock}

Metody ochrony zieleni przyulicznej przed szkodliwym działaniem soli drogowej
Restoration of the Timophey Nikolaevich Granovsky Estate – Pogorelets in the Orel Region of the Russian Federation
Jolanta Dąbrowska
Marta Weber-Siwirska
Krzysztof Lejcuś 
Daniel Garlikowski
{mooblock=STRESZCZENIE}
W artykule przedstawiono szkodliwy wpływ soli drogowej (chlorku sodu) na rośliny i środowisko glebowe Scharakteryzowano działanie aerozolu solnego na nadziemne części roślin, jak i soli docierającej do roślin wraz z wodą pobieraną przez korzenie. Przeanalizowane przez autorów wyniki badań jednoznacznie wskazują, że sól drogowa używana w naszym kraju od lat siedemdziesiątych XX w. znacznie wpłynęła na stan gleb. Opisano sposoby zabezpieczania zieleni przyulicznej przed nadmiernym zasoleniem, jako przykład wybrano rozwiązania stosowane w Poznaniu w postaci płotków z mat słomiano-foliowych i foliowych oraz kapturów ochronnych na korony drzew. Wskazano zalety i wady, jakie zauważono podczas kilku sezonów użytkowania osłon. Głównymi wadami osłon w postaci płotków okazało się przewracanie ich przez masy śniegu wydostające się spod kół pojazdów oraz podczas pracy pługów. Zdarzają się także sytuacje, w których mieszkańcy pobliskich terenów wykorzystywali wygrodzone płotkami przestrzenie do magazynowania w nich śniegu i błota z odśnieżanych chodników. W literaturze znajduje się niewiele przykładów badań prowadzonych nad skutecznością osłon przeciwko soli drogowej. Autorzy artykułu przeanalizowali wyniki doświadczeń duńskich z zastosowaniem 3 typów mat słomianych, na pasach rozdzielających jezdnie. Podkreślono, że szkody związane z działaniem soli drogowej są ściśle związane z odległością od jezdni. Przedstawiono listę ważniejszych dla terenów zieleni miejskiej gatunków roślin, odznaczających się wysoką tolerancją oraz wrażliwych na zasolenie.
{/mooblock}
STANDARDY

Budżet obywatelski w gospodarowaniu przestrzeniami publicznymi
Participatory Budgeting in the Management of Public Space
Jakub Chruściński 
Iwona Palińska
Jan Kazak
{mooblock=STRESZCZENIE}
Wzrostowi znaczenia partycypacji publicznej towarzyszy powstawanie nowych instrumentów gospodarowania przestrzenią. Jednym z nich jest budżet obywatelski, gdzie mieszkańcy mają możliwość zgłaszania oddolnych propozycji działań na rzecz dobra wspólnego społeczności miasta. Wdrożenie takiego narzędzia daje nowe możliwości na polu badawczym, dostarczając bezpośrednie dane dotyczące potrzeb mieszkańców w zakresie użytkowanej przez nich przestrzeni. Integracja nowych danych z istniejącymi metodami badawczymi daje możliwości analiz potrzeb mieszkańców w zakresie przestrzeni publicznych. W pracy przeprowadzono analizę danych dotyczących Wrocławskiego Budżetu Obywatelskiego z roku 2013. Wykonano badania terenowe zgodnie z metodą Gehla [2009] waloryzujące przestrzenie publiczne pod kątem ich wielofunkcyjności oraz dokonano mapowania zwycięskich projektów w celu identyfikacji koncentracji obszarów objętych wsparciem. Badania dowiodły przydatności nowego źródła danych oraz umożliwiły przeprowadzenie analiz przydatnych w projektowaniu nowych rozwiązań przestrzeni publicznych.
{/mooblock}

Analiza wyników głosowania nad budżetem obywatelskim Wrocławia w 2013 roku
Analysis of the Voting Results from the Wrocław Participatory Budgeting in 2013
Maciej Piotrowski
Halina Dzieżyc
Kamila Adamczyk-Mucha
Ewa Walter
Monika Ziemiańska
{mooblock=STRESZCZENIE}

W 2013 roku budżet obywatelski stał się nowym instrumentem kształtowania przestrzeni Wrocławia. Ilość zgłoszonych projektów (242) oraz liczba głosujących (52 000) pokazały duże zainteresowanie mieszkańców tym programem. Najczęściej proponowane przez projektodawców były inwestycje dotyczące ogólnodostępnych miejsc rekreacyjno-sportowych (34% wszystkich). Zyskały one w głosowaniu duże poparcie (mediana głosów oddanych na projekt 884). Proponowane w programie inwestycje dotyczące rewitalizacji podwórek (stanowiące 13%) nie zdobyły ilości głosów wystarczającej do ich realizacji tworzone są na tych terenach prywatne przestrzenie semipubliczne o funkcji rekreacyjnej. Ich użytkownicy mają możliwość spędzania wolnego czasu, dołączając do wspólnot ogródkowo-sąsiedzkich czy sportowych (kluby tenisowe, jeździeckie, golfowe itp.). Na krajobraz suburbiów składają się więc w równej mierze krajobraz „ogólny” jak i krajobraz „klubowy”. Artykuł jest pytaniem o cechy charakterystyczne badanego zjawiska, jego przyczyny, pozytywy i negatywy oraz prognozy na przyszłość. Przestrzenie klubowe, wraz z krajobrazem, który tworzą, zaczynają wpływać na postrzeganie krajobrazu suburbiów, a także jakość i styl życia ich mieszkańców. Tego typu formy przestrzenne niosą ze sobą wiele problemów, ale generują także wiele pozytywnych procesów, np. integrację mieszkańców o podobnych zainteresowaniach, wprowadzenie do krajobrazu suburbiów obiektów o pewnych walorach estetycznych oraz tak potrzebną przestrzeń spotkań. Autorzy są zdania, że problematyka związana z przestrzeniami semipublicznymi, szczególnie w kontekście suburbiów, powinna być kontynuowana i rozwijana.
{/mooblock}

FORUM

Analiza obiektów małej architektury sakralnej w wybranych miejscowościach woj. Podkarpackiego
Analysis of Wayside Shrines in Selected Areas of the Podkarpacki Region

Lech Lichołai
Marta Gargała
Marta Pisarek
{mooblock=STRESZCZENIE}
W miejscowościach położonych w centralnej części woj. podkarpackiego (Wiercany, Wola Zgłobieńska, Boguchwała, Głogów Młp., Husów) zinwentaryzowano łącznie 117 obiektów małej architektury sakralnej, w tym 89 kapliczek i 28 krzyży. Zebrane informacje posłużyły do określenia aktualnego stanu zachowania obiektów małej architektury sakralnej na badanym terenie. Zinwentaryzowane kapliczki to najczęściej formy figuralne oraz kapliczki słupowe (kolumnowe). Najwięcej kapliczek poświęconych jest Matce Bożej. Wśród krzyży dominowały drewniane, wysokie, proste w konstrukcji, malowane na brązowy kolor. Drobne elementy architektury sakralnej najczęściej umiejscawiane były na poboczu dróg publicznych lub w obrębie prywatnych posesji. Bardzo często przyzdabiano je sztucznymi kwiatami lub obsadzano trwałą roślinnością bądź otaczano metalowym albo drewnianym ogrodzeniem. Na obszarze badań 54% kapliczek i krzyży posadowiono po II wojnie światowej, w tym zdecydowana większość znajdowała się w Wiercanach i Woli Zgłobieńskiej. Niemniej obiekty te mają niepodważalną wartość historyczną oraz stanowią istotny element krajobrazu kulturowego. Potwierdzeniem ich wyjątkowości było wytyczenie w Woli Zgłobieńskiej, Boguchwale i Husowie turystycznych tras rowerowych.
{/mooblock}

Tereny zieleni na osiedlach mieszkaniowych jako elementy krajobrazu miejskiego na przykładzie osiedla Jaroty w Olsztynie

Neighborhood Green Areas as Part of the Urban Landscape – the Jaroty Subdivision in Olsztyn
Iwona Połucha
Michalina Górska

{mooblock=STRESZCZENIE}
W artykule zaprezentowano zagadnienia dotyczące zagospodarowania przestrzeni osiedli mieszkaniowych oraz przykładową koncepcję projektową z uwzględnieniem zieleni osiedlowej. Obszar opracowania jest usytuowany na Jarotach, jednym z głównych osiedli „sypialnianych” w obrębie miasta Olsztyn. Intensywny rozwój osiedla w latach 70. XX wieku spowodował wykorzystanie większości jego terenu, również fragmentów zieleni osiedlowej, pod zabudowę mieszkaniową. Istnieje potrzeba zwiększenia w obrębie osiedla areału terenów zieleni o funkcjach rekreacyjnych i wypoczynkowych oraz włączenia ich w strukturę krajobrazu miejskiego.
{/mooblock}


Być jak Las Vegas – czyli o percepcji polskiej wsi

The Vegas-Style Commercialization and Perception of the Polish Countryside
Ewa Podhajska
Marcin Sobota
Magdalena Zienowicz

{mooblock=STRESZCZENIE}
Jedną z zasadniczych przyczyn zmiany wizerunku wsi polskiej w ciągu ostatniej dekady jest aktywność branż reklamowych. Wykorzystanie medialnego potencjału krajobrazu doprowadza do całkowitego przewartościowania jego jakości wizualnych. Pozbawione jakiegokolwiek planu i niepoprzedzone analizami sytuowanie wielkogabarytowych nośników reklamowych w obszarach wiejskich doprowadza do dewastacji ugruntowanych pierwotnym zamysłem i tradycją sylwet oraz panoram miejscowości. Działania te generują szereg problemów, z których jednym z zasadniczych jest zawłaszczenie przestrzeni miejscowości na potrzeby komunikatu reklamowego. W procesie tym potrzeby oraz możliwości percepcyjne mieszkańców wsi są ignorowane, a krajobraz miejscowości sprowadzany jest do roli konsumenckiej ulotki reklamowej, adresowanej do przejeżdżających. Doprowadza to do swoistego aktu wywłaszczenia tradycyjnych mieszkańców wsi na rzecz zmotoryzowanych użytkowników dróg. Celem artykułu jest analiza zjawiska oraz określenie zagrożeń generowanych przez wprowadzane na szeroką skalę nośników reklamowych.
{/mooblock}







 
 

4/2014 - Ścieżki kreacji krajobrazu / The Paths that Shape the Landscape

AK 4-14 2   Nr 4/2014, vol. 45

Ścieżki kreacji krajobrazu
The Paths that Shape the Landscape




STRESZCZENIA str. 104
POBIERZ CAŁY NUMER (8,96 MB)





PROBLEMY
Instalacje świetlne jako narzędzie w kreowaniu krajobrazu abstrakcyjnego
Lighting Sculptures as a Tool for Crafting Abstract Landscapes
Joanna Szwed
{mooblock=STRESZCZENIE}
Od prehistorii do czasów współczesnych światło stanowiło przedmiot ludzkiego pożądania i budziło respekt. Pojawienie się sztucznego oświetlenia było wynikiem dążenia człowieka do uniezależnienia się od ograniczeń narzuconych przez naturę i szybko stało się symbolem postępu i rozwoju cywilizacyjnego. Dzisiaj innowacyjne technologie oświetleniowe, nowe materiały, systemy optyczne rodzą nowe możliwości. Sztuczne światło stało się nie tylko narzędziem pracy w rękach fachowców z dziedziny oświetlenia, ale również stanowi inspirację dla artystów. Architekci, graficy, fotografowie coraz częściej wykorzystują oświetlenie do celów kompozycyjno-plastycznych, nadając nowy, abstrakcyjny wygląd przestrzeni.
{/mooblock}

PREZENTACJE
Muzyczny finisz studiowania. O dźwiękach Krakowa i fonicznym parku
A Musical Ending to University Studies. The Sounds of Cracow and a Sonorous Park
Martyna Klimkiewicz
{mooblock=STRESZCZENIE}
Artykuł jest krótkim opisem pracy magisterskiej, której tematem są sfery dźwiękowej Krakowa. Przedstawiono pomysł stworzenia Mapy Dźwiękowej dla miasta z wyszczególnieniem hejnału mariackiego i bicia Dzwonu Zygmunta jako narodowych sacrum. W zakres opracowania wchodzi również projekt nowego, dźwiękowego oblicza Parku Maćka i Doroty na podstawie m.in. badań charakterystycznych dźwięków Krakowa.

{/mooblock}

Tereny zieleni na współczesnych polskich placach zabaw na przykładzie Szczecina
Greenery on Polish Playgrounds – a Case Study in Szczecin
Anita Białczak-Bujek
{mooblock=STRESZCZENIE}
Artykuł przedstawia wyniki badań, mających na celu ocenę jakości terenów zieleni na współcześnie powstających placach zabaw w Polsce. Licznym i kosztownym inwestycjom w miejsca zabaw dla dzieci, ze względów nie tylko estetycznych czy edukacyjnych, ale przede wszystkim zdrowotnych, powinno towarzyszyć inwestowanie w zieleń. Teoretycznie środki takie są zapewnione, choćby w sztandarowym programie dofinansowania placów zabaw dla dzieci na terenach szkół „Radosna Szkoła”. Okazuje się jednak, że w praktyce nowe tereny zieleni nie powstają. Jak to możliwe, skoro zarezerwowane są środki na ten cel? Dlaczego tak się dzieje? Artykuł jest próbą odpowiedzi na te pytania.

{/mooblock}

Założenia dworsko/pałacowo-ogrodowe powiatu kętrzyńskiego, województwo warmińskomazurskie – stan zachowania, struktura własności
Manors, Palaces and Gardens of Kętrzyn County in Warmia and Mazury – Present Condition and Ownership Structure
Katarzyna Ruszczycka
{mooblock=STRESZCZENIE}
Praca podejmuje zagadnienia związane ze stanem zachowania założeń dworsko/pałacowo-ogrodowych terenów powiatu kętrzyńskiego – dawnych Prus Wschodnich. Badania wykazały zachowanie stu parków przy pałacach i dworach, z czego pięćdziesiąt trzy wpisano do rejestru zabytków. W niniejszym artykule przedstawiono ogólny schemat dzisiejszej struktury własności reprezentatywnych założeń tego terenu oraz ich stan zachowania. Jednym z kluczowych aspektów opracowania było wykazanie wpływu struktury własności obiektów ogrodowych na obecny stan w jakim się znajdują. Przedstawiono obiekty, gdzie podjęto działania ochronne, jak również te, w których właściciele obecnie gromadzą materiały niezbędne do przeprowadzenia rewaloryzacji. Praca zawiera również przykłady założeń, które wymagają pilnych działań konserwatorskich. Ukazano główne współczesne problemy rysujące się przed właścicielami założeń pałacowo-ogrodowych. Przedstawiono również przykłady ogrodów o kompozycji już całkowicie zatartej przez czas jak i te, w których układ przestrzenny nadal jest możliwy do otworzenia.

{/mooblock}


TWORZYWO
Corso kwiatowe w europejskim kręgu kultury
Flower Corso (“Flower Parade”) in the Circle of Culture
Margot Dudkiewicz
Elżbieta Pogroszewska
{mooblock=STRESZCZENIE}
Tradycja dekorowania ludzi i pojazdów kwiatami sięga starożytnych świąt rzymskich – ku czci Flory i Dionizosa. Bloemencorso to zwyczajowa nazwa festiwali kwiatów przybierających formę parad, które odbywają się w Holandii od kwietnia do września w różnych regionach kraju. Bloemencorso są wyrazem zamiłowania Holendrów do kwiatów, m.in. dalii i tulipanów. Parady są prezentacją niepowtarzalnych, amatorskich projektów artystycznych, mieszkańców zrzeszonych w stowarzyszeniach i klubach sąsiedzkich. Prace przygotowawcze trwają przez cały rok, a pokazy przyciągają tysiące widzów. Również w Polsce organizowane są automobilowe parady kwiatowe.

{/mooblock}

STANDARDY

Modele organizacyjne i finansowe wystaw światowych
Organisational and Financial Models of World Exhibitions
Izabela Sykta
{mooblock=STRESZCZENIE}
W artykule przeanalizowano aspekty ekonomiczne i polityczne, związane z organizacją wystaw światowych. Przedstawiono modele finansowania wystaw w różnych krajach. Na wybranych przykładach pokazano wpływ czynników politycznych na kształtowanie terenów i obiektów wystawowych oraz profity płynące z organizacji wystaw dla miast gospodarzy expo.
{/mooblock}

FORUM

Znaczenie zagospodarowania terenów zieleni w kształtowaniu oferty agroturystycznej na przykładzie gospodarstwa w Silginach
The Importance of Designing Green Areas fo an Agritourism Farm Based on an Example in Silginy
Iwona Połucha
Kinga Hackiewicz
Emilia Marks
{mooblock=STRESZCZENIE}
W artykule przedstawiono koncepcję projektową zagospodarowania terenu zieleni gospodarstwie, które w przyszłości ma funkcjonować jako agroturystyczne. Obiekt jest usytuowany we wsi Silginy, w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego. Podczas badań wykonano waloryzację dendrologiczną i inwentaryzację zieleni. W pracach projektowych uwzględniono oczekiwania właściciela gospodarstwa. Zaproponowano kompozycję w nieregularnym kształcie, o płynnych liniach oraz wykorzystano naturalne materiały, jak drewno i kamień. Koncepcja obejmuje elementy umożliwiające różne formy rekreacji: parkur do jazdy konnej, miejsce na ognisko, sad owocowy, zielnik i warzywnik, staw z drewnianym tarasem i most. Część obszaru przeznaczono na plac zabaw dla dzieci. Uzupełnieniem koncepcji jest projekt techniczny zieleni, w którym przedstawiono rozmieszczenie dobranych gatunków roślin, charakterystycznych dla obszarów wiejskich.

{/mooblock}







 
 

2/2014 - Krajobraz forteczny / Historic Fortified Area

okładka 2-2014   Nr 2/2014, vol. 43

Krajobraz forteczny
Historic Fortified Area


STRESZCZENIA str. 112
POBIERZ CAŁY NUMER (10,45 MB)





PROBLEMY
Zieleń Twierdzy Kraków osnową projektu strefowej ochrony krajobrazu warownego
The Greenery of the Krakow Fortress as the Focus of a Project on Protected Landscape Zones of Historic Fortifications

Jadwiga Środulska-Wielgus

{mooblock=STRESZCZENIE}
Krajobraz jest kluczem do rozważań nad fortyfikacją, w tym nad zielenią militarną jako jej konstytutywnym elementem. Dostrzeżenie całości komponowanego systemu, wartości zarówno kulturowych, jak przyrodniczych to główny argument przemawiający za koniecznością interdyscyplinarnych badań nad dawnymi zadrzewieniami fortecznymi i fenomenem krajobrazu warownego. Ogromna skala tych założeń, technika ich projektowania na podstawie analizy krajobrazowo-topograficznej oraz rozmiar przekształceń dowodzą wysokiego poziomu inżynierów wojskowych w tworzeniu tych zielonych struktur, zadziwiających trwałością ich śladów w krajobrazie. Zespoły zieleni fortecznej są cennym elementem systemu zieleni, gwarantem zachowania środowiska życia gatunków zagrożonych flory i fauny. Współczesna rola zieleni fortecznej to rola osnowy w procesach scalania lub rekompozycji krajobrazu terenów pofortyfikacyjnych i przedmieść. To także wytyczna do współczesnego stosowania metod mimikry w stosunku do obiektów niepożądanych w krajobrazie.
{/mooblock}


Polskie fortyfikacje Górnego Śląska
Polish Military Fortifications in Upper Silesia
Barbara Stankiewicz

{mooblock=STRESZCZENIE}
Po podziale Górnego Śląska pomiędzy Niemcy i Polskę przełom lat 20 i 30 XX w. przyniósł zaostrzenie napięcia w stosunkach polsko-niemieckich. W latach 1933–1939 powrócono do koncepcji fortyfikowania Górnego Śląska, wykorzystując wcześniejsze studia terenowe i plany. Przystąpiono do realizacji tzw. fortyfikacji rozproszonej. Zadaniem tych umocnień była obrona Górnośląskiego Obszaru Przemysłowego przed spodziewaną agresją niemiecką. Przyjęto zasadę tworzenia tzw. punktów oporu, czyli skupisk bunkrów zdolnych do obrony okrężnej połączonych siecią umocnień ziemnych. Polska ufortyfikowana pozycja obronna rozciągała się od miejscowości Przeczyce na północy po miejscowość Wyry na południu. Składała się z umocnień stałych i polowych (około 200 obiektów bojowych, pozornych i pomocniczych) oraz obiektów hydrotechnicznych w pasie o długości około 60 km. Stan wiedzy o Obszarze Warownym Śląsk, położenie i stan zachowania obiektów OWŚ oraz ich relacje z zagospodarowaniem przestrzennym i krajobrazem są przedmiotem niniejszego artykułu.

{/mooblock}


PREZENTACJE

Rejony forteczne we Wrocławiu i ich oddziaływanie na krajobraz północnej części miasta od końca XIX w. do początku XXI
Fortress Regions in Wrocław and their Influence on the Landscape in the Northern Part of the City at the Turn of the 19th and 20th Centuries
Jerzy Potyrała
Łukasz Pardela 
Aleksandra Staszewska

{mooblock=STRESZCZENIE}
Wokół części fortyfikacji Twierdzy Wrocław, wznoszonych od 1890 roku, funkcjonowały ograniczenia w korzystaniu z gruntów do celów cywilnych. W ten sposób rezerwowano grunty o charakterze służebnym zróżnicowane pod względem reżimu ochronnego niezbędne dla części fortów i schronów piechoty. Rejony ograniczeń zabudowy organizowały przestrzeń wokół pierścienia fortyfikacji oraz, w pewnym sensie, przyszłe pole walki. Miały istotne znaczenie w obronności miasta i w równym stopniu wpływały na rozwój przestrzenny metropolii. Obecnie ślady rejonów stanowią historyczną spuściznę po dawnej twierdzy, istotną z punktu widzenia świadomie kształtowanego na cele wojskowe historycznego krajobrazu miasta. W artykule przedstawiono wstępne wyniki badań nad zmianami pokrycia i ukształtowania terenu w obszarze rejonów wybranych fortyfikacji wzdłuż rzeki Widawy.
{/mooblock}


Rola zieleni i naturalnych przeszkód terenowych Twierdzy Warszawa w kształtowaniu systemu ekologicznego miasta 
The Greenery and Natural Terrain Obstacles from the Warsaw Fortress that Shaped the City’s Ecological System
Katarzyna Pałubska

{mooblock=STRESZCZENIE}
Rozległość XIX-wiecznych twierdz warownych, obejmujących swoim wpływem skalę mikroregionu, czyniła regułą nakładanie się układu urbanistycznego fortyfikacji na układ strukturalny miasta. W rozwoju technik wojennych kładziono nacisk na wykorzystywanie naturalnych warunków fizjograficznych terenu. Istniejące wzniesienia, elementy wodne, zabagnienia, zwarte masywy leśne wykorzystano świadomie już na etapie projektowania systemu obronnego i wyznaczania lokalizacji dzieł fortecznych. Na rosyjskich mapach topograficznych pokazujących system obronny Twierdzy Warszawa zaznaczano naturalne przeszkody, które uzupełniły zwłaszcza zewnętrzny obwód obronny pierścienia. W warunkach miejskich często korzystano również z gotowego materiału roślinnego, adaptując lasy, miejskie aleje, skwery i ogrody. Wykorzystywano je w całości lub tylko częściowo, uzupełniając brakujące luki nowymi nasadzeniami. Zasięg obszarów zwolnionych z ograniczeń fortecznych na początku XX wieku spowodował rozwój przestrzenny miasta o niespotykanej dotąd skali. Działki forteczne stanowiły miejską rezerwę rozwoju systemu zieleni miejskiej większości dużych miast-twierdz w Polsce.
{/mooblock}


Analizy krajobrazowe zespołów pofortecznych na przykładzie skazamatowanej budowli artylerii fortecznej „Gałachy” w Zakroczymiu

Landscape Analysis of Historic Fortress Sites for the Gałachy Casemated Fortress Artillery Building
Marcin Górski
Michał Antoszewski
Wojciech Ostrowski

{mooblock=STRESZCZENIE}
Strukturalna złożoność fortyfikacji nowszej, skala przestrzenna oraz powiązanie z otaczającym krajobrazem wymagają podejścia krajobrazowego zarówno na etapie identyfikacji, waloryzacji oraz podejmowania decyzji w zakresie ochrony i zagospodarowania pojedynczych elementów i obiektów, a także, w oczywisty sposób, dzieł i zespołów obronnych. W artykule przedstawiono nowe możliwości analiz krajobrazowych jakie niesie ze sobą wykorzystanie modeli numerycznych terenu na przykładzie obszaru dzieła obronnego skazamatowanej budowli artylerii fortecznej „Gałachy” w Zakroczymiu. Przy sporządzaniu analiz krajobrazowych wykorzystane zostały eksperymentalnie:

  • numeryczne dane wysokościowe, w postaci chmury punktów, pochodzące z lotniczego skanowania laserowego,
  • wektorowa baza danych topograficznych, pochodząca z państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego poziomu centralnego,
  • dane o charakterze katastralnym, pochodzące z serwisu Web Feature Service (WFS) geoportal.gov.pl.

Wyniki przeprowadzonych analiz potwierdzają przydatność nowych technologii w „czytaniu” pofortecznego krajobrazu i pozwalają na opracowanie ogólniejszych wniosków w zakresie tworzenia nowych narzędzi badania i projektowania krajobrazu. Praktyczne doświadczenia wskazują na przydatność wykorzystanych technologii na wielu poziomach, w tym:

  • identyfikacji i inwentaryzacji zabytkowych obiektów,
  • opracowania i wdrażania konserwatorskiej wizji ochrony i zagospodarowania obszaru, 
  • edukacji i popularyzacji dziedzictwa architektury militarnej, 
  • ochrony poprzez monitorowanie.

{/mooblock}


Twierdza Poznań – kartograficzne ślady przemian
The Poznań Fort – Cartographic Evidence of Change
Dariusz Lorek

{mooblock=STRESZCZENIE}
W pierwszej połowie XIX w. nastąpił przełomowy moment w historii Poznania, kiedy ówczesna władza podjęła decyzję o konieczności całkowitego ufortyfikowania Poznania. Na przełomie lat 70. i 80. wybudowano dodatkowo system fortów artyleryjskich, które rozmieszczone były równomiernie wokół miasta. Pod koniec XIX w. okazało się, że Poznań zbyt wiele tracił na rzecz twierdzy, między innymi w kwestii ograniczeń budowlanych i pogarszających się warunków życia panujących w ciasno zamkniętym mieście. W związku z powyższym zapadła decyzja o rozbiórce części umocnień, a w ich miejscu stworzono reprezentacyjną dzielnicę zamkową. Przedstawione w artykule badania dotyczyły prześledzenia zmian zachodzących w strukturze przestrzennej miasta w związku z funkcją, jaką pełniło w XIX i na początku XX w. Celem pracy było wskazanie kierunków rozwoju i porównanie zmian w zakresie użytkowania terenu. Podstawowym materiałem badawczym były dawne plany miasta od roku 1841 do 1937. Oprócz kartograficznej metody badań zastosowano w badaniach również metodę geoinformacyjną, dzięki której uzyskano wizualizacje ukazujące kierunki i charakter przekształceń. Analizy planów wykazały, że układ przestrzenny miasta z początku XIX w. został zahibernowany poprzez szczelną otoczkę twierdzy. Jego struktury wewnętrzne pozostały w dużej mierze nienaruszone, a przekształcenia dotyczyły głównie obszarów peryferyjnych. Po rozebraniu rdzenia twierdzy rozwój miasta następował poprzez dołączanie obszarów przyległych z jednoczesnym zachowaniem ładu przestrzennego stworzonego w minionych epokach. Polityka zaborcy w pierwszej dekadzie XX w. wymusiła rozwój miasta głównie w kierunku zachodnim oraz południowo-zachodnim i stopniowo zmierzała do przekształcania struktur fortecznych w przestrzeń użytkową dla miasta.
{/mooblock}


Rola walorów przyrodniczych i krajobrazowych w zintegrowanej ochronie dawnych twierdz pierścieniowych
The Role of Environmental and Landscape Value in the Comprehensive Protection of Historic Ring Fortresses
Kasper Jakubowski

{mooblock=STRESZCZENIE}
Problematyka zawarta w tytule odnosi się do analizy wybranych rozwiązań, praktyk i negatywnych przykładów adaptacji w kształtowaniu dawnych zespołów fortyfikacji w celu zachowania ich współczesnych atutów przyrodniczych i widokowych. Jest to także pole do refleksji nad podejściem zintegrowanym w ochronie systemów dawnych twierdz pierścieniowych oraz ich roli w uzupełnieniu systemów terenów zieleni miejskiej, kształtowaniu struktury przyrodniczej i przestrzennej strefy podmiejskiej w warunkach zrównoważonego (trwałego) rozwoju. Autor wskazuje również na aktualne konflikty pomiędzy ochroną substancji zabytkowej i przyrodniczej oraz podaje przykłady rozwiązań zmierzających do ich przezwyciężania. Celami analiz są identyfikacja kierunków i praktycznych rozwiązań aktywnej (a nie biernej) ochrony zasobu przyrodniczego i zachowania, zaś nade wszystko odzyskiwanie walorów krajobrazowych jako skutecznych narzędzi rewitalizacji, udostępnienie i promocja krajobrazów fortecznych na potrzeby rozwoju turystyki.
{/mooblock}


STANDARDY
Badanie preferencji krajobrazowych użytkowników i ich oceny wybranych obszarów Twierdzy Warszawa
Preferences Regarding the LandScape and the Perception of Selected Sites of the Warsaw Fortress 
Katarzyna Pałubska
Kamil Melaniuk
{mooblock=STRESZCZENIE}

Podczas przygotowania projektu planu ochrony Parku Kulturowego Zespołu XIX-wiecznych Fortyfikacji Twierdzy Warszawa przeprowadzono badania sondażowe wśród użytkowników losowo wybranych terenów parku. Ankiety przygotowano na podstawie metod stosowanych w psychologii środowiskowej. Istotnymi elementami badań były określenie preferencji krajobrazowych użytkowników, a także ich stosunek emocjonalny do terenów fortecznych. Badania wykazały lepszą ocenę terenów o charakterze rekreacyjno-wypoczynkowym niż terenów silnie zabudowanych. W grupie obszarów o cechach miejskich terenów zieleni preferowane były krajobrazy o zdefiniowanych formach użytkowania i przeznaczenia. Badania wykazały też duże przywiązanie użytkowników do roślinności terenów pofortecznych. Wyniki ankiet były istotnym głosem w dyskusji dotyczącej zapisów planu ochrony Parku i stanowiły podstawę poparcia złożonych w gronie ekspertów postulatów, jak też przyczynek do weryfikacji przyjętych wcześniej założeń planistycznych.
{/mooblock}
Copyright 2020 - arch.krajobrazu
Adres redakcji:

Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu
Instytut Architektury Krajobrazu
ul. Grunwaldzka 55, 50-357 Wrocław
tel. +48 71 320 18 63

        Realizacja: Agency 3motion