2/2013 - Problemy ochrony i współczesnego kształtowania wsi / Problems of Protecting and Shaping the Contemporary Village

Nr 2/2013, vol. 39 Problemy ochrony i współczesnego traktowania wsi. Problems of Protecting and Shaping the Contemporary Village. STRESZCZENIA str. 132 POBIERZ CAŁY NUMER (10,5 MB)

PROBLEMY Zespół dworski jako integralny element krajobrazu wsi. Problemy ochrony i współczesnego użytkowania (na wybranych przykładach z Polski południowej Manor Estates as Integral Elements of the Rural Landscape. Issues Related to the Protection and Present-Day Use Based on Selected Examples in Southern Poland Agata Zachariasz STRESZCZENIE Przedmiotem pracy są zespoły pałacowo-parkowe i dworsko-parkowe rejonu Beskidu Niskiego i Pogórza. Opisano zasady lokalizacji założeń: wybór miejsca, usytuowanie względem rzek i głównych dróg oraz wzajemne powiązanie poszczególnych elementów z uwzględnieniem układu wodnego, komunikacji, ogrodu ozdobnego oraz części gospodarczej: zabudowań i ogrodów użytkowych. Zaprezentowano też współczesne problemy funkcjonowania w krajobrazie, użytkowanie tych obiektów, a w szczególności parków ozdobnych oraz projekty rewaloryzacji. Zespoły pałacowo-folwarczne w krajobrazie kulturowym Ślężańskiego Parku Krajobrazowego - problemy ochrony i zagospodarowania Manor and Palace Estates in Ślężański Landscape Park - Problems with Preservation and Usage Janusz Gubański STRESZCZENIE Wyróżniające się z zabudowań wiejskich okazałe bryły pałaców i obszerne założenia folwarczne są charakterystyczne dla krajobrazu podślężańskich wsi. W osiemnastu zespołach osadniczych leżących w granicach Ślężańskiego Parku Krajobrazowego istnieje jedenaście zespołów rezydencjalno-gospodarczych o różnym stanie zachowania, formach użytkowania i ochrony. Wykorzystywane w ograniczonym zakresie stają się często zdegradowanym terenem wpływającym destrukcyjnie na strukturę przestrzenną miejscowości oraz na jej postrzeganie. W artykule omówiono wybrane problemy ochrony i zagospodarowania zespołów pałacowo-folwarcznych na terenie Ślężańskiego Parku Krajobrazowego. Inicjatywy lokalne - szansą na nowe postrzeganie obszarów wiejskich Local Initiatives - Changing How Rural Areas are Perceived  Anna Podolska Iwona Orzechowska-Szajda STRESZCZENIE Obszary wiejskie nieustannie podlegają zmianom. Często wynikają one z bliskiego sąsiedztwa z dużymi miastami bądź po prostu z panującej ówcześnie mody. Mało już która wieś utrzymuje się wyłącznie z rolnictwa i coraz częściej pierwotny, monofunkcyjny model ustępuje miejsca wsi wielofunkcyjnej. Wsie zaczynają otwierać się również na zewnątrz, tworząc indywidualną ofertę przyciągającą na ich tereny potencjalnych turystów. W związku z tym powstają m.in. wioski tematyczne, wyprawy odkrywców, cykliczne święta lokalne, a także lokalne produkty, których zadaniem jest ożywienie potencjału obszarów wiejskich poprzez wyeksponowanie zasobów wsi. Celem niniejszego artykułu jest ukazanie zmian, jakie w ostatnich latach zaszły na obszarach wiejskich województwa dolnośląskiego, przede wszystkim tych, których procederami byli sami mieszkańcy. EKOLOGIA KRAJOBRAZU Farmy wiatrowe jako elementy determinujące strukturę i funkcjonowanie krajobrazu wiejskiego Wind Farms as Elements that Determine the Structure and Function of Rural Landscapes Krzysztof Badora STRESZCZENIE Realizacja międzynarodowych zobowiązań Polski w zakresie rozwoju odnawialnych źródeł energii sprawia, że na terenach wiejskich planowane i realizowane są coraz liczniejsze farmy wiatrowe. Najistotniejsze zmiany struktury krajobrazu związane są z usytuowaniem nowych dominant i subdominant krajobrazowych w postaci turbin i elementów towarzyszących, a także nadanie krajobrazowi dynamiki za sprawą obrotowego ruchu turbin. Elektrownie wiatrowe zmieniają percepcję krajobrazu, podporządkowując sobie wszystkie dotychczas występujące w nim elementy oraz od nowa organizując związki kompozycyjne. Budowa elektrowni wiatrowych, a w szczególności farm wiatrowych skupiających wiele turbin z urządzeniami infrastruktury towarzyszącej, wymaga dokonania zmian w strukturze agrarnej terenów wiejskich. Analiza wskazań literaturowych oraz wyniki własnych obserwacji z licznych istniejących farm wiatrowych pozwalają na określenie następujących zasad optymalizacyjnych zmniejszających negatywne oddziaływania elektrowni wiatrowych na krajobrazy wiejskie: różnicowania reżimu ochronnego, ograniczenia liczebności turbin w farmie, nawiązywania rozmieszczenia elektrowni wiatrowych do geometrii krajobrazu, budowania punktowego oddziaływania turbin, niedopuszczania do lokalizacji turbin wiatrowych w tle układów ruralistycznych, koncentracji elektrowni w poszczególnych planach panoramy (podobnej odległości od obserwatora), zwartości, równomiernej gęstości turbin w panoramie, lokalizacji w linii horyzontu, ochrony przedłużeń osi drogowych, dekoncentracji farm, ograniczania efektu skumulowanego z liniami elektroenergetycznymi, jednolitości stosowanych turbin, ochrony istniejących dominant w układach ruralistycznych, doboru kolorystyki. Brak wieloaspektowych i wielokryterialnych waloryzacji terenu na potrzeby rozwoju energetyki wiatrowej prowadzi do powstawania licznych konfliktów przestrzennych i społecznych. Proces rozwoju energetyki wiatrowej powinien podlegać ściślejszej reglamentacji. STANDARDY Metodologia badań prowadzących do optymalizacji wytycznych programowo- -przestrzennych w gospodarstwach agroturystycznych Methodology of Research for Optimizing Guidelines for the Design of Spatial and Program Development of Agrotourism Farms Maria Ostrowska-Dudys Aleksandra Lis STRESZCZENIE Zwiększenie zainteresowania obszarami wiejskimi realizowane jest m.in. przez lokalizację gospodarstw agroturystycznych na turystycznie atrakcyjnych terenach. Gospodarstwa takie przestały już pełnić tylko funkcję wypoczynkowo-noclegową, a starają się rozbudowywać swoją ofertę o nowe funkcje –edukacyjne, lecznicze, etnograficzne, historyczne itd. Dostosowanie gospodarstwa agroturystycznego i jego przestrzeni do pełnienia tych funkcji wymaga rozwiązania szeregu problemów o różnym charakterze. Zaproponowana metoda badawcza obejmuje wskazanie etapów postępowania oraz technik badawczych właściwych do rozpoznania uwarunkowań mających wpływ na optymalizację rozwiązań programowo-przestrzennych nowo tworzonych i przekształcanych gospodarstw. Wartość aplikacyjna metody wynika z możliwości jej zastosowania przy opracowywaniu wytycznych projektowych, które zwiększają prawdopodobieństwo sukcesu oferty gospodarstwa agroturystycznego. Służyć może jako narzędzie dla środowisk projektowych, a także, w uproszczonym zakresie, jako pomoc dla gospodarzy chcących rozwijać lub przekształcać swoje gospodarstwo. PREZENTACJE Przekształcenia wsi Ciechów, Rakoszyce i Szczepanów położonych na terenie gminy Środa Śląska Transformation of Ciechów, Rakoszyce and Szczepanów Villages Located in the Area of Środa Śląska commune     Małgorzata Zając  Joanna Zając STRESZCZENIE Artykuł nawiązuje do transformacji wsi należących do gminy Środa Śląska: Ciechów, Rakoszyce i Szczepanów. Ze względu na obecność elementów infrastruktury społecznej i usług (tj.: sklepy, szkoły, przedszkola, placówki służby zdrowia, biblioteki) stanowią one lokalne centra w gminie Środa Śląskia i rozwijają się szybciej od sąsiadujących z nimi miejscowości. Na powstanie wymienionej infrastruktury wpłynęła mająca miejsce ok. 40 lat temu transformacja wsi należących do gminy Środa Śląska, w której rolę odegrało budownictwo wielorodzinne PGR-u. Wsie Ciechów, Rakoszyce i Szczepanów oferować mogą lepsze miejsce zamieszkania za mniejsze pieniądze, umożliwiając posiadanie na własność skrawka ziemi, uniknięcie niekorzystnych zjawisk związanych z gęstością zaludnienia, intensywnością zabudowy, ujednoliceniem budownictwa, dezorganizacją urbanistyczną, a także wysoką jakość środowiska zamieszkania – bliskość przyrody, elementów infrastruktury społecznej i usług, dostępność kultury, miejsc rekreacji itp. Koncepcja rekreacyjnego zagospodarowania terenów leśnych na przykładzie lasów podmiejskich Rzeszowa Developing Woodland Area for Recreational Use - an Example of a Design Concept for a Suburban Forest near Rzeszów   Tomasz Dudek Aleksandra Szubart STRESZCZENIE Lasy stają się coraz bardziej pożądanym obiektem wypoczynku, zwłaszcza wśród ludności miast i wylesionych terenów podmiejskich. Ograniczoną pojemność rekreacyjną lasów można zwiększyć przez odpowiednie ich zagospodarowanie. Celem niniejszej pracy jest przedstawienie koncepcji rekreacyjnego zagospodarowania wybranych lasów podmiejskich Rzeszowa. Projekt kierowany jest głównie do mieszkańców Rzeszowa i okolic, którzy wykazują duże zainteresowanie rekreacją w lesie. Zaprojektowana przestrzeń wypoczynkowa obejmuje palenisko z otaczającymi je miejscami do siedzenia, wiatę turystyczną wyposażoną w stół i ławki, kosz na śmieci i tablicę informacyjną. W projekcie uwzględniono miejsce zabaw dla dzieci. Praca ma również na celu propagowanie wiedzy na temat ciekawych miejsc i zabytków poprzez wytyczoną ścieżkę spacerową poprowadzoną przez zagospodarowany teren i jego okolice. Autorzy przedstawili przykładowy projekt koncepcyjny, który może stanowić inspirację dla zarządzających lasami. Rzeka i jej wykorzystanie w agroturystyce - projekt zagospodarowania miejsca widokowego w dolinie rzeki Wieprz A River Used in Agritourism: the Development Plan of a Vantage Point in the Wieprz River Valley   Halina Lipińska Edyta Cieniuch STRESZCZENIE W Polsce liczne obszary położone na terenach wiejskich są interesujące pod względem turystycznym. O ich dużych walorach krajobrazowych i przyrodniczych decydują między innymi rzeki, przyciągając skutecznie turystów. Niestety, bardzo wiele naturalnych obszarów położonych w dolinach rzecznych jest pomijana, gdyż brakuje im odpowiedniej promocji, ale również pomysłów na wykorzystanie znajdujących się tam walorów oraz niedostateczne zagospodarowanie. Aby zwiększyć atrakcyjność gospodarstwa agroturystycznego, opracowano koncepcję zagospodarowania sąsiadującego z nim fragmentu doliny rzeki Wieprz. Głównym założeniem projektowym koncepcji było stworzenie przyjaznej przestrzeni nad brzegiem rzeki w formie atrakcyjnego wnętrza krajobrazowego z otwarciami na osie widokowe. Projekt przewiduje wytyczenie szlaków komunikacyjnych, budowę podestów widokowych oraz schodów terenowych umożliwiających swobodne i bezpieczne poruszanie się użytkowników. Przewidziano także ławki służące biernym formom wypoczynku oraz oświetlenie umożliwiające korzystanie z tego terenu również w nocy, które znacząco podniesie atrakcyjność projektowanego obszaru. W koncepcji starano się uwzględnić wszystkie możliwe aspekty krajobrazowe i przyrodnicze, przy jednoczesnym dostosowaniu ich do nowoczesnej formy, technologii i oprawy.